OBRONA CYWILNA

 

definicja – działalność organów władzy i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych mająca na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

(art. 2 i art. 137 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP)

„..określenie "obrona cywilna" oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak również zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania ..."

 

Zadania Obrony Cywilnej

• służba ostrzegawcza;
• ewakuacja;
• przygotowanie i organizowanie schronów;
• obsługa środków zaciemnienia;
• ratownictwo;
• służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną;
• walka z pożarami;
• wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych;
• odkażanie i inne podobne działania ochronne;
• dostarczanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia;
• doraźna pomoc dla przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami;
• doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej;
• doraźne grzebanie zmarłych;
• pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych dla przetrwania;
• dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne dla wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

(Artykuł 61 Protokołu Dodatkowego do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych)

 

Celem Obrony Cywilnej jest:

• ochrona ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;
• ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;
• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

 

Znak Obrony Cywilnej

Międzynarodowy znak graficzny obrony cywilnej to niebieski trójkąt równoboczny na pomarańczowym tle, nie dotykający wierzchołkami krawędzi. Na mocy norm prawa międzynarodowego, mienie oznaczone tym znakiem nie podlega konfiskacie przez obce wojska
w czasie wojny.

 

Szef Obrony Cywilnej Kraju

Andrzej Bartkowiak

Telefon: +48 22 523 39 00
Fax: +48 22 523 30 16

 

Zastępcy Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Arkadiusz Przybyła, Adam Konieczny

Telefon: +48 22 523 39 56,     Telefon: +48 22 523 39 56
Fax: +48 22 840 50 32,      Fax: +48 22 840 50 32
 

 

 

Struktura organizacyjna i zakres działania Obrony Cywilnej w Polsce

Szef Obrony Cywilnej Kraju

 

Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:

• przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej;
• ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej;
• koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej.

 

Szef Obrony Cywilnej Kraju w sprawach należących do swojego zakresu działania wydaje zarządzenia, wytyczne, instrukcje i regulaminy.

 

Terenowe organy Obrony Cywilnej

Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast). Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie.

 

Szefowie obrony cywilnej

Szefowie obrony cywilnej ustalają zadania i kontrolują ich realizację oraz koordynują i kierują działalnością w zakresie przygotowania i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej:

1. Szef Obrony Cywilnej Kraju - szefów obrony cywilnej województw,
2. szef obrony cywilnej województwa - szefów obrony cywilnej powiatów,
3. szef obrony cywilnej powiatu - szefów obrony cywilnej gmin,
4. szef obrony cywilnej gminy - szefów obrony cywilnej w instytucjach, u przedsiębiorców,
5. w społecznych organizacjach ratowniczych i w innych jednostkach organizacyjnych działających na obszarze gminy.

 

Międzynarodowe aspekty prawne obrony cywilnej

Międzynarodowe prawo humanitarne jest w dużej części prawem powszechnie obowiązującym. Podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania obrony cywilnej formułuje międzynarodowe prawo wojenne, a zwłaszcza Protokół dodatkowy I z 1977 roku do konwencji genewskich z 1949 roku o ochronie ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, ratyfikowany również przez Polskę

Same konwencje również mają niebagatelny wpływ na pozamilitarny systemu obrony czyli obronę cywilną kraju.

Konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 r. składają się:

1. Konwencja o ochronie osób cywilnych i chorych w armiach czynnych.
2. Konwencja o polepszaniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu.
3. Konwencja o traktowaniu jeńców wojennych.
4. Konwencja o ochronie osób cywilnych podczas wojny.
5. Uzupełnieniem konwencji genewskich są dwa protokoły dodatkowe z 1977 r. dot. ochrony ofiar:

1) konfliktów zbrojnych o charakterze międzynarodowym,
2) konfliktów nie mających charakteru międzynarodowego.

 

Podstawowe Akty Prawne

1. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1541, z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. Poz. 850).
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz. U. poz. 2307, z późn. zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej (Dz. U. Poz. 1391, z późn. zm.).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz. U. poz. 1872).
6. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1398, z późn. zm.)
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej samoobrony ludności (Dz. U. poz.421)
8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. poz. 96)
9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz. U. Poz. 1599, z późn. zm.)

 

Formacje obrony cywilnej

1. Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej.
2. Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji.
3. Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną.
4. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.